پیشگیری از بارداری

میزان تمایل در فرزند دار شدن در بسیاری از زوجینی که به تازگی ازدواج کرده اند و یا افرادی که دارای چندین فرزند هستند پایین است. این موضوع موجب می شود روش های خاصی برای پیشگیری از بارداری وجود داشته باشد. به مجموعه شیوه ها، ابزارها و داروهایی که برای جلوگیری از باردار شدن و به دنیا آمدن فرزندان ناخواسته استفاده می شود، پیشگیری از بارداری گفته می شود. در ادامه مقاله با انواع روش های پیشگیری از بارداری آشنا می شوید.

انواع روش های پیشگیری از بارداری

روش های پیشگیری از بارداری به سه دسته عمده تقیسم می شوند که عبارتند از:

• روش های طبیعی
• روش های ایجاد مانع
• روش های هورمونی
• روش های عقیم سازی
که هر کدام دارای انواع مختلفی هستند. 

روش های طبیعی پیشگیری از بارداری

این روش ها شامل تکنیک های رفتاری می شوند که برای پیشگیری از بارداری مورد استفاده قرار می گیرند و در صورت انجام منظم آنها موثر خواهند بود. این روش ها بی هزینه هستند ولی فرد را در برابر بیماری های آمیزشی مصون نگه نمی دارد و همچنین احتمال شکست و درنتیجه بارداری در آنها بالاست.
روش های طبیعی عبارتند از:

روش آگاهی از زمان تخمک گذاری و باروری

به این روش، “تنظیم خانواده طبیعی” گفته می شود. براساس این روش، در زمانی که احتمال بارداری فرد زیاد باشد رابطه جنسی نباید برقرار شود. برای آگاهی یافتن از زمان تخمک گذاری فرد باید به تغییرات فیزیکی بدن خود مانند نوسانات دمایی بدن و ترشحات رحمی خود توجه داشته باشد. اگر فرد دارای قاعدگی نامنظم باشد نباید به این روش اطمینان کند. در صورتیکه پریود شما منظم باشد و به صورت چهار هفته ای باشد از نمودار زیر می توانید جهت تعیین زمان تخمک گذاری استفاده کنید.

روش بیرون ریختن اسپرم
به این روش “منقطع” نیز گفته می شود. در این روش باید قبل از آن که انزال در مرد رخ دهد رابطه جنسی قطع شود. این روش بسیار نامطمئن است و امکان دارد قبل از انزال نیز اسپرم وارد واژن شود یا اسپرم های موجود در اطراف پوست واژن وارد واژن شوند.

روش آمنوره ی شیر دهی
شیردهی باعث تاخیر در دوره های هورمونی تخمدان ها و در نتیجه تاخیر در شروع خونریزی دوره قاعدگی می شود و تاخیر در قابلیت باروری بعد از زایمان می شود. اگر فرد پس از از زایمان، بازگشت قاعدگی نداشته باشد، نوزاد فقط از شیر مادر تغذیه کند و کمتر از 6 ماه از زایمان گذشته باشد استفاده این روش ممکن است موثر باشد. زمانی می توان از این روش استفاده کرد که اطلاعات کافی باشد و فرد همه ی نکات مربوطه را رعایت کند ولی به طور کلی این روش نیز دارای درصد بالایی شکست می باشد. 

روش های ایجاد مانع 

در این روش به صورت فیزیکی از رسیدن اسپرم به تخمک جلوگیری می شود. این روشها هیچ تاثیری بر روی هورمون ها نداشته و عوارض قابل توجهی نیز ندارند. روش های ایجاد مانع عبارتند از:

کاندوم های مردانه
یک پوشش نازک لوله مانند از جنس لاتکس یا پلی‌یورتان است که بر روی آلت تناسلی مردان قرار می گیرد و پس از انزال مایع منی را در خود نگه می دارد. کاندوم ها یک بار مصرف بوده و از بیماری های جنسی (به غیر از زگیل تناسلی)جلوگیری می کنند.

کاندوم های زنانه
کاندوم زنانه کیسه ای نازک از جنس پلی‌یورتان می باشند که پیش از رابطه جنسی باید در واژن قرار بگیرد. حلقه هایی نرم در انتهای کیسه قرار دارند که منجر به قرار گرفتن کاندوم در محل مناسب می شوند. کاندوم ها یک بار مصرف می باشند و نباید همزمان با کاندوم مردانه استفاده شوند، زیرا باعث لغزش آنها و خارج شدن آنها از محل می شود. این کاندوم ها باعث جلوگیری از بیماری های جنسی نیز می شوند.

دیافراگم
یک وسیله ی گنبدی شکل و کم عمق است و به وسیله اسپرم کش پر می شود و قبل از شروع رابطه جنسی در واژن قرار داده می شود و مانع ورود اسپرم به دهانه رحم می شود. این روش فقط توسط نسخه قابل تهیه می باشد و برای اینکه مناسب باشد باید اندازه گیری شود. این روش ارزان و و قابلیت استفاده مجدد را دارد ولی قرار دادن آن سخت و احتمال دارد اسپرم کش ها باعث ایجاد عوارض جانبی شوند.

کلاهک رحم
وسیله ای از جنس سلیکون می باشد که داخل آن مقداری اسپرم کش ریخته می شود که قبل از رابطه جنسی وارد واژن می شود و روی دهانه رحم قرار می گیرند و مانع ورود اسپرم به رحم می شود. این روش ارزان و یک بار مصرف می باشد ولی قرار دادن آن سخت و امکان ایجاد عوارض جانبی توسط اسپرم کش وجود دارد.

اسفنج ضد بارداری
از جنس کف و حاوی اسپرم کش می باشد قبل از برقراری رابطه جنسی باید در جلوی دهانه رحم قرار گرفته شود و تاثیر آن به میزان کلاهک رحم می باشد. 

روش های هورمونی پیشگیری از بارداری

در این روش ها از هورمون های مصنوعی برای جلوگیری و مهار تخمک گذاری، نازک کردن دیواره رحم برای جلوگیری از لانه گزینی اسپرم و تغلیظ مخاط دهانه رحم ایتفاده می شود که از رسیدن اسپرم به تخمک جلوگیری می کنند. این روش ها از بیماری های جنسی جلوگیری نمی کنند.

روشهای هورمونی از بهترین روشهای پیشگیری از بارداری محسوب می شوند اما باتوجه به اینکه امکان تغییرات هورمونی در بدن خانم وجود دارد باید حتما تحت نظر پزشک تجویز و انجام شوند.

این روش ها عبارتند از:

قرص های حاوی پروژسترون
این قرص ها حاوی مقداری پروژسترون هستند که مانع تخمک گذاری شده و در بسته بندی های 28 تایی در داروخانه ها موجود می باشند. این قرصها باید به صورت روزانه مصرف شده و مصرف قرص بصورت یک عدد در ساعت معینی از شبانه روز است.

قرص‌های ترکیبی حاوی استروژن و پروژسترون
این قرص ها حاوی دو هورمون استروژن و پروژسترون می باشد و مانع تخمک گذاری می شوند. بسته بندی آنها شامل 21 عدد قرص است که باید مصرف یک قرص در یک ساعت معین باشد. پس از اتمام قرص ها باید یک هفته استراحت و مجددا بسته بعدی مورد استفاده قرار بگیرد.

چسب ضد بارداری
چسب هایی مربع شکل که مانند چسب زخم روی پوست قرار داده می شود و هورمون های استروژن و پروژسترون را به صورت پیوسته آزاد می کند. چسب ها باید در سه هفته متوالی و هر هفته یک چسب جدید استفاده شود پس از یک هفته استراحت، مجدد باید از چسب استفاده شود.

حلقه ی ضد بارداری
حلقهای انعطاف پذیر و شفاف که با شروع دوره قاعدگی داخل واژن قرار داده می شود این حلقه مقادیر استروژن و پروژسترون را به طور پیوسته آزاد می کند و هر 28 روز یک بار باید حلقه ای جدید مورد استفاده قرار بگیرد.

آمپول سه ماهه ی ضد بارداری
این آمپول حاوی پروژسترون است که هر سه ماه یک بار باید تزریق شود. این روش بسیار موثر و برای افرادی که علاقه به استفاده از IUD و مصرف استروژن ندارند و برای افرادی فراموشکار در مصرف قرص بسیار مفید است. این روش برای افرادی که قصد دارند در چند سال آینده باردار شوند روش مناسبی نیست زیرا پس از آخرین تزریق یک سال زمان برای بازگشت باروری نیاز است.

ایمپلنت ضد بارداری
در این روش یک میله انعطاف پذیر اندازه یک چوب کبریت در زیر پوست بازو کاشته می شود که به طور پیوسته مقادیری پروژسترون را آزاد می کند. این روش موثر و تا 3 سال می تواند در محل باقی بماند. بعد از برداشتن ایمپلنت قابلیت باروری سریع باز می گردد.

آی یو دی
وسیله ای T شکل از جنس هورمونی یا مس و انعطاف پذیر که توسط متخصص در واژن قرار داده می شود. جنس مسی 10 سال و جنس هورمونی 5 سال ماندگاری دارند. این روش باعث می شود که لقاح اسپرم و تخمک دچار اختلال شود. آی یودی امکان دارد در چرخه قاعدگی اختلال ایجاد کند.

هم اینک بهترین آی یو دی های موجود در بازار که ساخت امریکا هستند در مرکز ما تجویز و استفاده می شوند. این آی یو دی ها دارای بالاترین زمان ماندگاری بوده و هیچگونه حساسیتی به همراه نخواهند داشت.

روش های عقیم سازی

این روش برای افرادی که صد درصد نمی خواهند فرزند دار شوند توصیه می شود زیرا این روشها، یک روش دائمی می باشند. گاهی روشهای عقیم سازی قابل برگشت هستند ولی این برگشت پذیری نیاز به هزینه بالا داشته و فرایند پیچیده ای را می طلبند. این روش تاثیری در میزان هورمون ها، میل جنسی و شیردهی افراد ندارد و شامل موارد زیر می باشد:

بستن لوله زنان (توبکتومی)
این روش در زنان مورد استفاده قرار می گیرد. در این روش لوله های رحمی سوزانده، بریده یا مسدود می شوند و مانع از حرکت تخمک از تخمدان ها و عدم ایجاد لقاح می شود. در صورتیکه علاقه دارید در این مورد بیشتر بدانید مقاله بستن لوله رحم شما را بسیار کمک خواهد کرد.

وازکتومی
روش که در مردان مورد استفاده قرار می گیرد. در این جراحی لوله های منی که اسپرم را از بیضه ها به سیستم تولید مثل می برند بسته می شوند این امر از خروج اسپرم ها جلوگیری ولی در انزال اختلالی ایجاد نمی کند.

دکتر پور دامغان

پیشگیری از بارداری از خدمات تخصصی مرتبط با بارداری و زایمان به حساب می آیند. توجه داشته باشید که روشهای پیشگیری بین افراد مختلف، متفاوت است و بعضا روشهایی که برای بعضی از افراد مناسب است، موجب حساسیت عده ای دیگر می شود. چنانچه شما هم قصد بچه دار نشدن ندارید، بهتر است طی یک جلسه معاینه با متخصص زنان بهترین و بی عارضه ترین روش را انتخاب کنید. جهت کسب اطلاعات بیشتر و دریافت وقت ویزیت با شماره ۰۹۱۳۳۴۰۳۰۳۶ تماس حاصل فرمایید.

پرسش و پاسخ